Trong bất kỳ công việc gì đội ngũ cán bộ cũng là người quyết định sự thành công hay thất bại. Mức độ tăng dân số trong những năm qua đạt được chỉ tiêu đề ra là nhờ sự tích cực của đội ngũ cán bộ chuyên trách dân số xã, phường, thị trấn và cộng tác viên dân số ở các khóm, ấp trong việc tuyên truyền đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách, pháp luật của nhà nước về dân số - kế hoạch hóa gia đình.
Đội ngũ cán bộ chuyên trách dân số tỉnh Vĩnh long trong hai năm qua có nhiều biến động do sự đổi mới về công tác cán bộ, sự đòi hỏi hiểu biết về chuyên môn trong lĩnh vực y tế.
Đội ngũ công tác viên dân số và cán bộ chuyên trách dân số là một thành tố không thể thiếu trong công tác dân số. Họ chính là những người trực tiếp vận động quần chúng nhân dân thực hiện các qui định của pháp luật về dân số đồng thời thống kê sát, đúng tình trạng dân số trong từng thời điểm cụ thể (hàng tháng, hàng quí) giúp chính quyền các cấp hiểu rõ mức độ tăng dân số ở địa phương mình. Cơ chế chính sách đối với đội ngũ cán bộ này trong những năm qua có sửa đổi nhưng mức độ còn chậm so với công sức cống hiến của họ.
Chế độ hỗ trợ cho những người làm công tác cộng tác viên dân số chỉ có 50.000 đồng/người/tháng từ kinh phí hỗ trợ của Trung ương của chương trình dân số ( nếu dự án kết thúc thì nguồn kinh phí này cũng không còn) và ¼ số tiền lương tối thiểu ( theo quyết định Về việc thực hiện Nghị quyết số 96/2008/NQ-HĐND của Hội đồng nhân dân tỉnh khoá VII về việc sửa đổi,bổ sung Nghị quyết số 29/2002/NQ-HĐND khoá VI, ngày 18/01/2002 của Hội đồng nhân dân tỉnh về phê duyệt chiến lược dân số năm 2001 - 2010 tỉnh Vĩnh Long: Ngân sách nhà nước hỗ trợ thù lao cho cộng tác viên dân số và kế hoạch hoá gia đình kiêm cộng tác viên chương trình phòng chống suy dinh dưỡng không thấp hơn 1/4 mức lương tối thiểu/tháng/người. Mức hỗ trợ thù lao này được thực hiện từ ngày 01/01/2009).
Mong muốn của những người làm cộng tác viên dân số là được nhà nước mua hoặc hỗ trợ một phần chế độ bảo hiểm.
Sau khi thực hiện chủ trương giải thể Ủy ban dân số gia đình và trẻ em, sắp xếp lại bộ máy làm công tác DS-KHHGĐ, chuyển cán bộ chuyên trách DS-KHHGĐ về trạm y tế xã quản lý, một số cán bộ ngành dân số trên địa bàn thiếu an tâm trong công tác do không đủ trình độ, đang chờ đợi bàn giao cho người mới. Thực tế trong hơn năm qua đội ngũ cán bộ chuyên trách dân số có nhiều biến động nên hoạt động DS-KHHGĐ ở cơ sở còn hạn chế.
Hiện tại tỉnh đang thực hiện quá trình sắp xếp đối với đội ngũ cán bộ chuyên trách dân số theo định hướng: chấp thuận tiếp tục hợp đồng chi trả phụ cấp như trước đây cho đội ngũ cán bộ làm công tác chuyên trách dân số - kế hoạch hóa gia đình cấp xã chưa đủ điều kiện tuyển dụng đến hết năm 2010. Đối với đối tượng có khả năng chuẩn hóa về chuyên môn thì đưa họ tham gia các khóa đào tạo nhằm đáp ứng yêu cầu về chuyên môn theo quy định. Những người không đủ điều kiện tuyển dụng thì chuyển sang làm công tác bảo vệ, chăm sóc trẻ em ở địa phương hoặc giải quyết chế độ chính sách. Nếu các đối tượng có nhu cầu tự xin chuyển làm công tác khác thì địa phương tạo điều kiện thuận lợi cho họ.
Các anh chị cán bộ chuyên trách do không đủ trình độ chuyên môn hoặc do lớn tuổi phải nghỉ rất băn khoăn, có nhiều tâm sự. Có người sẵn sàng bàn giao hồ sơ sổ sách, đội ngũ cộng tác viên cơ sở cho người mới, cũng có người không muốn với những lý do rất khác nhau.
Nói thay tâm trạng của những người này tôi xin trích tâm sự của một cán bộ chuyên trách : "Tôi là người gắn bó với công tác dân số hơn 10 năm phải nghỉ đợt này do không đủ trình độ và lớn tuổi, tuy nhiên có lẽ tôi được chuyển qua làm công tác ở bộ phận chăm sóc trẻ em. Cũng hơi buồn khi chế độ chính sách mới có nhiều ưu đãi hơn so với trước đây thì mình phải nghỉ nhưng tôi rất sẵn sàng bàn giao hồ sơ, sổ sách và truyền đạt những kinh nghiệm cho các cháu mới nhận công tác bởi họ làm tốt công tác này là giúp cho xã phát triển, rất mong những người kế cận biết cách phối hợp và động viên đội ngũ cộng tác viên cộng tác với mình. Công tác dân số có mối liên quan rất lớn đến phát triển kinh tế - xã hội, đến các vấn đề an sinh xã hội. Nhờ có sự quan tâm của cấp ủy và chính quyền địa phương đến công tác này nên tôi cùng ngành dân số mới hoàn thành được nhiệm vụ của mình trong nhiều năm qua".
Tuy nhiên số lượng cán bộ chuyên trách cũ được giữ lại khoảng 20 người không có chuyên môn ngành y tế đòi hỏi phải được đào tạo để đủ tiêu chuẩn tuyển dụng nhưng kinh phí cho đào tạo rất khó khăn, người học phải tự trang trải các chi phí học tập do đó họ cũng có những trăn trở nhất định.
Đội ngũ cán bộ chuyên trách mới được tuyển chủ yếu là các học sinh mới tốt nghiệp trung học y tế ra trường ở nhiều chuyên ngành khác nhau . Đây thật sự là một khó khăn bởi độ tuổi của các em còn nhỏ, chưa có kinh nghiệm, khó tiếp cận với đối tượng cần được tuyên truyền. Mặt khác các em chưa nắm được các chủ trương chính sách của Đảng và nhà nước về dân số - kế hoạch hóa gia đình, chưa hiểu rõ vai trò của công tác dân số đối với sự phát triển kinh tế - xã hội do đó có thể khó lý giải những vấn đề thực tế khi tuyên truyền vận động. Đối với đội ngũ cán bộ mới này cần có biện pháp bồi dưỡng cả về chuyên môn nghiệp vụ lẫn đường lối chủ trương của Đảng về công tác dân số trong tình hình mới.
Cũng cần lưu ý một số vấn đề sau đối với đội ngũ cán bộ dân số mới được tuyển dụng :
Một là họ hầu hết được đào tạo chuyên ngành dược đều có mong muốn tiếp tục học lên sau một thời gian công tác nhất định bởi họ còn trẻ. Một số có quan niệm là chỗ “dừng chân” khi chưa có việc làm. Vì vậy cần có những giải pháp phù hợp đảm bảo lợi ích về việc nâng cao trình độ của họ đồng thời đảm bảo tính lâu dài của đội ngũ chuyên trách dân số
Hai là họ chịu sự quản lý của trạm y tế cho nên còn chịu sự điều phối chuyên môn chung của trạm như cấp phát thuốc, bán thuốc… cho nên cần có sự phân công rõ ràng, tránh chồng chéo làm cho họ yên tâm với công việc
Ba là sự kết nối với đội ngũ cộng tác viên dân số ở khóm, ấp còn nhiều khoảng cách: tuổi tác, kinh nghiệm, phương pháp điều hành quản lý… dễ tạo ra tâm lý không “ tâm phục, khẩu phục”
Bốn là sức thuyết phục đối với quần chúng nhân dân còn nhiều hạn chế chính vì vậy rất cần sự trợ giúp của các ngành đoàn thể xã, ấp; sự hỗ trợ từ những người đi trước, những người đã công tác gắn bó nhiều năm với nghề
Và vì vậy có thể nói trong tương lai ngắn hạn lực lượng cán bộ chuyên trách dân số xã, phường sẽ còn nhiều biến động.
Việt nam hiện đang trong giai đoạn “cơ cấu dân số vàng”, thực tế đạt được mức sinh thay thế vì thế cần phải duy trì được chỉ tiêu này trong dài hạn đáp ứng tốt nhất cho mục tiêu cất cánh của đất nước. Đội ngũ cán bộ dân số từ xã tới ấp là một thành tố tác động trực tiếp tới việc ổn định qui mô dân số và góp phần nâng cao chất lượng dân số nên Vĩnh long cũng cần nhanh chóng xây dựng chiến lược dân số giai đoạn 2011-2020 tạo cơ chế pháp lý cho công tác dân số và đề xuất các chính sách cụ thể, hợp lý đối với đội ngũ cán bộ làm công tác dân số.